Homofobie is een probleem van de patriarchale samenleving

9 mei 2020

Door: Floor Boots

Wanneer er in Nederland een geval van homofobie in het nieuws komt, worden vrijwel direct ‘dé Nederlandse normen en waarden’ genoemd om dit gedrag stellig af te keuren. Er wordt daarmee de indruk gewekt dat met die normen en waarden een positieve houding tegenover homoseksualiteit gepaard gaat en dat homofobie geen onderdeel is van de Nederlandse maatschappij. Niet alleen is dit onjuist, deze (zogenaamde) tolerantie en acceptatie van homoseksualiteit worden vervolgens ingezet om een andere groep buiten te sluiten. Dit is homonationalisme[i] en dat heeft op twee manieren een zeer kwalijke uitwerking. Ten eerste omdat het de rechten en verworvenheden van een onderdrukte groep gebruikt om een andere groep buiten te sluiten, en ten tweede omdat wanneer wij homofobie niet meer erkennen als een probleem van de Nederlandse samenleving, de emancipatie van de gehele LHBTQIA+ gemeenschap tot een halt wordt geroepen. Er wordt namelijk alleen maar gewezen en niet gekeken naar het werkelijke probleem, namelijk: de patriarchale samenleving.

Vorige maand werd een homostel belaagd in Amsterdam Oost door een groepje jongens. Verschrikkelijk. Zoals ook een docente van het VMBO aangeeft in een opiniestuk in Het Parool: “Ook ik word weleens uitgescholden als ik op straat loop met mijn vriendin . Dat doet pijn en maakt bang. Haat op iemand anders z’n liefde mag nooit als normaal gezien worden.” Helemaal mee eens. De docente vervolgt het opiniestuk met het schijnen van wat licht op de discriminatie waar haar leerlingen met een Islamitische achtergrond mee te maken krijgen. Iets waar inderdaad veel te weinig aandacht aan wordt gegeven en waarvan het belangrijk is dat mensen zich hierover uitspreken. En ondanks dat zij een belangrijk punt bespreekbaar maakt, wordt er ook in dit stuk verwezen naar ‘de Nederlandse normen en waarden.’

Wat mij opvalt aan deze Nederlandse normen en waarden is dat ze niet worden gedefinieerd. Ze worden vooral ingezet wanneer ze gebruikt kunnen worden om mensen terecht te wijzen en uit te sluiten. ‘Dé Nederlandse normen en waarden’ lijken wel magisch te verschijnen wanneer het gespreksonderwerp homofobie is, en dan met name homofobie geuit door jongens met een Islamitische achtergrond. Begrijp mij niet verkeerd, ik probeer op geen enkele manier het probleem van homofobie te ontkennen, ook wil ik niet goedpraten wat er tijdens het bovengenoemde incident in Oost is gebeurd.  Het punt dat ik probeer te maken is dat homofobie een probleem is van de Nederlandse samenleving en dat wanneer de verantwoordelijkheid hiervoor telkens wordt afgeschoven op de Moslimgemeenschap, niemand daar iets mee opschiet. Zo komen we namelijk in een wisselwerking terecht waar de ene vorm van uitsluiting geldt als een excuus voor de andere vorm. Deze wisselwerking wordt al jarenlang door de Nederlandse gevestigde politiek stevig ingezet in de vorm van het al eerder genoemde homonationalisme, maar ook op een onbewust niveau berokkent het benoemen van ‘de Nederlandse normen en waarden’ in deze context schade. Het impliceren dat positief tegenover homoseksualiteit staan inherent is aan onderdeel uitmaken van de Nederlandse samenleving draagt alleen maar bij aan meer uitsluiting. Niet alleen omdat het onjuist is, maar omdat het een signaal afgeeft dat jongeren met een Islamitische achtergrond niet worden gezien als onderdeel van de Nederlandse samenleving, en in het verlengde daarvan de Moslimgemeenschap.

We moeten homofobie gaan zien als het probleem van een patriarchale samenleving. Homofobie is een probleem van een samenleving waarin jongens tot op heden met een achterhaald idee van ‘mannelijkheid’ worden grootgebracht. In deze samenleving geldt ‘mannelijkheid’ als de norm en wordt ‘vrouwelijkheid’ als minder gezien. In deze machtsstructuur ligt de macht dus bij het ‘mannelijke’, ook wel het patriarchaat genoemd. Homoseksuele mannen worden (ten onrechte) gelijkgesteld aan het ‘vrouwelijke’[ii], wat een gevoel van aantasting van de mannelijkheid teweegbrengt en die aantasting geldt als een legitimatie om hier uiting aan te geven. Ik wil graag benadrukken dat ik in mijn dagelijks leven en mijn activisme bepleit dat denken in genderconstructen niet alleen achterhaald maar ook enorm beperkend is. Ik vind dus ook dat we dit moeten bespreken wanneer wij het over homofobie hebben, en dat wij als maatschappij moeten stoppen met het afschuiven van homofobie als een probleem enkel afkomstig vanuit de Moslimgemeenschap. We moeten ervoor waken dat wij de ene vorm van uitsluiting niet als een excuus laten gelden voor een andere vorm van uitsluiting.

Floor Boots is actief in comité 21 maart.

[i] Homonationalisme vanuit de Nederlandse context is goed uit te leggen aan de hand van de opkomst van Pim Fortuyn. Onderdeel van Fortuyns politieke strategie was de Nederlandse ‘tolerantie’ ten opzichte van homoseksualiteit inzetten om zo de gelovige Moslimgemeenschap neer te zetten als een directe bedreiging voor de Nederlandse homogemeenschap.

[ii] Voor de duidelijkheid: ik legitimeer hier geen geweld op basis van ‘vrouwelijkheid’. Ik probeer hier juist te illustreren waar het gevoel van legitimatie voor geweld tegenover homoseksuele mannen vandaan komt en hoe dit verbonden is aan het patriarchaat.