Verklaring: hoe gemeente Amsterdam het demonstratierecht uitholt

Amsterdam, 5 maart 2021

Ewout van den Berg, Comité 21 maart  

Sanne Maassen van den Brink, klimaatalarm Amsterdam    

Volgens burgemeester Halsema is demonstreren ‘bijkans heilig’, maar het wordt hoog tijd dat de gemeente Amsterdam de daad bij het woord voegt.

In maart worden er in de hoofdstad verschillende grote protesten georganiseerd. Zo vindt op zondag 14 maart de landelijke actiedag voor klimaatrechtvaardigheid plaats en in het weekend na de verkiezingen de jaarlijkse antiracismedemonstratie. Deze protesten hebben plaats op het Museumplein en worden georganiseerd door brede maatschappelijke coalities. Maar als het aan de gemeente ligt, worden beide acties verbannen uit het centrum en wordt het aantal deelnemers radicaal beperkt.

Deze vergaande inperking van het demonstratierecht is onderdeel van een patroon. Toen in januari een breed protest tegen fascisme stond gepland op het Museumplein, werden de organisatoren op de avond van tevoren gedwongen het protest te verplaatsen naar het Westerpark en het aantal deelnemers te beperken tot 500 mensen. Doordat het besluit op het allerlaatste moment kwam, was het lastig zich hier nog tegen te verzetten. Ook nu weer worden organisaties zo lang mogelijk aan het lijntje gehouden. 

De gemeente Amsterdam verschuilt zich voor deze beperkingen achter de coronapandemie. Maar sinds de onverwacht hoge opkomst tijdens het Black Lives Matter-protest op de Dam op 1 juni 2020 hebben activisten snel geleerd. Vijftienduizend mensen deden een week later mee aan een anderhalvemeterprotest in het Nelson Mandelapark. Op 9 september stonden drieduizend mensen op het Museumplein in solidariteit met de vluchtelingen in kamp Moria op Lesbos. Op het Museumplein is er met inachtneming van de maatregelen plek voor zeker 7.500 mensen. Veilig demonstreren is mogelijk en moet gefaciliteerd worden door burgemeester Halsema. 

In haar communicatie met de organiserende coalities stelt de gemeente dat een protest zou leiden tot veel ‘reisbewegingen’. Maar vergeleken met de drukte van een gemiddelde ochtend- of avondspits in het openbaar vervoer valt dit ontzettend mee. Bovendien komen de meeste mensen lopend of met de fiets. 

Ook zou het Museumplein volgens de gemeente een onoverzichtelijke locatie zijn. Maar waarom is het Westerpark, dat bekend staat om haar nauwe doorgangetjes, dan een beter alternatief? Vanwege de beperkte toegangswegen is het vooral beter af te sluiten door de gemeente.

Daarnaast neemt de gemeente het zelf helemaal niet zo nauw met de coronamaatregelen. Tijdens het klimaatprotest van afgelopen vrijdag hielden demonstranten zich aan de anderhalve meter, maar werden meer dan 100 mensen in overvolle en slecht geventileerde bussen door de burgemeester ‘bestuurlijk verplaatst’.

Wat de arbitraire beperkingen nog moeilijker te verkroppen maakt, is de dubbele standaard ten opzichte van de complotdenkers en rechtsextremisten die nu wekelijks op het Museumplein staan. Door geen afstand te houden brengt deze groep de gezondheid van ons allemaal in gevaar. De afgelopen weken werden hun protesten gewoon toegestaan en pas na twee uur afgebroken. Geen wonder dat de leiders van deze beweging, zoals de rechtsextremist Willem Engel, dit als een overwinning zien.

De afgelopen jaren heeft extreemrechts demonstraties en bijeenkomsten van KOZP in Den Haag en Maastricht met geweld onmogelijk gemaakt. De gemeente Amsterdam helpt extreemrechts een handje door óns naar de randen van de stad te verbannen en corona-ontkenners die lak hebben aan de gezondheidsrisico’s voor anderen hun gang te laten gaan. Als het demonstratierecht ‘bijkans heilig’ is, wordt het hoog tijd dat de gemeente hier ook naar gaat handelen.