Wat deden de politieke partijen tegen seksisme en wat willen ze gaan doen?

casanegra · maart 10, 2021 · Verkiezingen1 · 0 comments
0

Wat deden de politieke partijen tegen seksisme en wat willen ze gaan doen?

 

Amsterdam, 10 maart 2021

 

Door Floor Boots en Ewoud Butter

 

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen kijken we in een reeks artikelen naar verschillende vormen van racisme, discriminatie en uitsluiting. Wat was het beleid van het kabinet, wat voor (succesvolle) initiatieven hebben politieke partijen de afgelopen kabinetsperiode ondernomen en wat zijn hun plannen voor de komende vier jaar? Dit derde artikel gaat over seksisme en gendergelijkheid.

 

Wat is er de afgelopen vier jaar gebeurd?

In het regeerakkoord van 2017 ‘Vertrouwen in de toekomst’ tussen de VVD, het CDA, D66 en de ChristenUnie wordt niet veel  over gendergelijkheid of seksisme gesproken. Het derde kabinet Rutte kondigde wel aan geld te reserveren voor de preventie van ongewenste tienerzwangerschappen, liet weten discriminatie vanwege zwangerschap tegen te willen gaan en het kraamverlof voor partners te willen verruimen.  Onder het kopje ‘integratie’ schrijft  het kabinet verder onder andere: “Voor (..)  eerwraak, genitale verminking, kinderhuwelijken, gedwongen huwelijken, (..)  is geen plaats in onze samenleving.”

 

Recht op een veilige abortus

Het recht op een abortus bestaat sinds 1984 in Nederland. De wet is opgenomen in het Wetboek van Strafrecht, wat betekent dat een abortus illegaal is tenzij er aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Onderdeel hiervan is een verplichte bedenktijd van 5 dagen. Er is lang gedacht dat het recht op een abortus beklonken was, maar vanwege de aanscherping van abortuswetgeving in andere Europese landen en door de groeiende anti-abortusbeweging (ook in Nederland) heeft het onderwerp de afgelopen jaren weer op de agenda gestaan in de Tweede Kamer.

In september 2018 maakte staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bekend aan welke organisaties die keuzehulp aanbieden bij een ongewenste zwangerschap, overheidssteun gegeven zou worden. In zijn brief noemde Blokhuis onder andere de organisatie Siriz, een organisatie die nauwe banden heeft met de anti-abortusbeweging. Het Humanistisch Verbond, dat samen met anderen al eerder subsidies aan deze organisatie aan de orde had gesteld, trok aan de bel en schreef op hun website: “Het geld voor keuzehulp bij een ongewenste zwangerschap is bedoeld voor zorg voor vrouwen, maar gaat nu naar organisaties die zich voornamelijk richten op het ongeboren leven. Zo rept de visie van Siriz met geen woord over de rechten van de vrouw of het zelfbeschikkingsrecht.” (Lees ook bij Clara Wichmann).

Door een toename van demonstranten en intimidatie bij abortusklinieken is het recht op abortus onder druk gezet. Dit leidde in januari 2019 tot Kamervragen door de PvdA-Kamerleden Ploumen en Kuiken en het GroenLinks-Kamerlid Ellemeet.

Vervolgens werd er in de Tweede Kamer gesproken over het instellen van bufferzones die zouden moeten voorkomen dat de demonstranten in direct contact met bezoekers van de kliniek zouden kunnen komen. Minister De Jonge van het ministerie Volksgezondheid Welzijn en Sport steunde het voorstel van de bufferzones, maar het is aan de gemeenten zelf om hier een beslissing over te nemen. Op 11 juni diende het CDA met succes een motie in waarin werd gesteld dat het recht op demonstratie beschermd dient te worden, maar dat het demonstreren geen intimideren of hinderen mag zijn. Diezelfde dag werd ook een motie van GroenLinks, de PvdA, de VVD, de SP, de PvdD en 50PLUS aangenomen waarin werd uitgesproken dat “vrouwen in Nederland veilig en vol vertrouwen moeten kunnen kiezen voor een abortus en dat de politiek pal staat voor het beschermen van dit verworven recht.” De partijen die tegen stemden waren het CDA, de ChristenUnie en de SGP.

Op 2 november 2020 diende Van den Berge (GroenLinks) een motie in nadat het Constitutioneel Hof in Polen had besloten de al strenge wetgeving (strengste van heel Europa) omtrent abortus nog verder aan te scherpen. Van den Berge vroeg de regering in een aangenomen motie “te borgen dat abortuszorg in Nederland beschikbaar blijft voor vrouwen uit het buitenland die in Nederland op een veilige manier de zwangerschap willen beëindigen.” Ook werd er tijdens dit overleg een motie aangenomen die was ingediend door Kamerleden Van den Hul (PvdA) en Bergkamp (D66) waarin werd benadrukt dat het van belang is dat Nederland zich blijft inzetten  “voor een wereld waarin iedereen zichtbaar zichzelf mag zijn.”

In februari 2021 ten slotte werd een motie aangenomen van de Kamerleden Ellemeet (GroenLinks) en Ploumen (PvdA) waarin werd gepleit voor het afschaffen van de wettelijke bedenktijd van vijf dagen. Alleen CDA, ChristenUnie, SGP en DENK stemden tegen deze motie.

 

Boerkaverbod

2019 was het jaar waarin het in de volksmond zo genoemde ‘Boerkaverbod’ is ingegaan. De wet heet officieel Wet Gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding en de Tweede Kamer ging hier in 2016 al mee akkoord. Goedkeuring vanuit de Eerste Kamer kwam op 26 juni 2018:  behalve GroenLinks en D66, stemden toen ook de PvdA en de SP tegen. Deze laatste twee partijen hadden in de Tweede Kamer nog voor het boerkaverbod gestemd.

De wet trad in werking op 1 augustus 2019. Er was veel kritiek op de wet, ook vanuit de Raad van State. De Raad gaf in een advies van 15 juli 2015 al te kennen dat hoewel er nu meerdere vormen van gezichtsbedekkende kleding aan zijn toegevoegd, aanleiding voor de wet gezichtssluiers zijn. De Raad concludeert dat de wet niet verenigbaar is met de mensenrechten, in het bijzonder niet met de vrijheid van godsdienst.

Uit onderzoek van stichting Meld Islamofobie in september 2020 bleek dat het verbod vooral als legitimering wordt gebruikt om “vrouwen die een gezichtssluier dragen en andere moslimvrouwen uit te sluiten, onheus te bejegenen, te discrimineren en verbaal en fysiek aan te vallen. Daarom roept stichting Meld Islamofobie via een petitie de Tweede Kamer op tot  herevaluatie en afschaffing van dit verbod.”

Azarkan (DENK) vroeg het kabinet op 22 september 2020 om een reactie op het rapport van Meld Islamofobie. Op 2 november 2020 stuurde de minister van Binnenlandse Zaken Ollongren een brief naar de Tweede Kamer. Zij schreef hierin: “De Wet gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding is in werking gegaan op 1 augustus 2019. Tijdens de behandeling van de wet in de Eerste Kamer heb ik toegezegd dat de wet twee tot drie jaar na inwerkingtreding zal worden geëvalueerd (Handelingen I 2017/18, nr. 33, item 4). Zo ver is het nog niet: de wet is pas ruim een jaar in werking. Ik zie in het zwartboek geen aanleiding om de evaluatie naar voren te halen. De signalen zoals genoteerd in het zwartboek zal ik te zijner tijd bij de evaluatie betrekken.”

 

Zwangerschapsdiscriminatie

De demissionaire minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (van het vorige kabinet Rutte II)  informeerde aan het einde van zijn ambtstermijn de Tweede Kamer over het ‘Actieplan zwangerschapsdiscriminatie’,[16] dat samen met maatschappelijke organisaties was ontwikkeld. Extra maatregelen werden aangekondigd op het gebied van drie belangrijke pijlers: handhaving, kennis en bewustwording en melding en registratie.

In een brief op 3 december 2020 liet minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de Tweede Kamer weten dat het ‘Actieplan Arbeidsdiscriminatie’ ook gericht is op het tegengaan van zwangerschapsdiscriminatie. Hiervoor is een samenwerking met de GroeiGids van de GGD ingericht. Deze gids informeert zwangere mensen over hun rechten op het gebied van zwangerschap en ouderschap. Ook zal er begin 2021 een bijeenkomst worden georganiseerd met het College voor de Rechten van de Mens en het ministerie van OCW “gericht op gezamenlijke en effectieve communicatie over zwangerschapsdiscriminatie”.

 

Huwelijkse gevangenschap, genitale verminking, eerwraak

Onderwerpen als huwelijkse gevangenschap, genitale verminking en eerwraak zijn onderwerpen die meestal  onder de noemer ‘integratie’ worden behandeld en niet onder ‘seksisme’ of ‘emancipatie’.

Op 19 november 2018 diende de VVD bij de behandeling van de begroting van Sociale Zaken met succes een voorstel in om een breed ‘Actieplan Zelfbeschikking 2.0’ te ontwikkelen, waarin onder andere werd aangedrongen op “meer politie-expertise rond eergerelateerd geweld, meer financiële zelfstandigheid van vrouwen in migrantengemeenschappen; meer aandacht voor (seksuele) zelfbeschikking in onderwijs, inburgering en zorg en het tegengaan van onvrije en onderdrukkende beïnvloeding en het straffen van onderdrukkers en hun medeplichtigen.De motie werd gesteund door de SP, de PvdA, GroenLinks, de PvdD, 50PLUS, D66, de VVD, het CDA, de PVV en FvD.

Een voorstel van D66 en PvdA werd eind 2018 unaniem aangenomen waardoor hersteloperaties (ook wel: reconstructie) na genitale verminking in de basisverzekering worden opgenomen.

In februari 2020 maakte het kabinet bekend dat er een verbod wordt overwogen op operaties die worden uitgevoerd om het maagdenvlies bij vrouwen en meisjes te herstellen. Worden de ingrepen na 1 juni 2020 nog steeds uitgevoerd, dan zal het kabinet een wettelijk verbod overwegen, schreven de ministers De Jonge (VWS) en Dekker (Rechtsbescherming) aan de Tweede Kamer.

Op 24 april 2019 werd een motie van GroenLinks unaniem aangenomen waarin de regering werd verzocht in overleg te treden met landen als Iran, Pakistan, Egypte en de Filippijnen, om afspraken te maken over het vergemakkelijken van de erkenning van Nederlandse echtscheidingen.

Tijdens hetzelfde overleg werd een motie van D66, GroenLinks en VVD aangenomen waarin de regering werd verzocht de norm in de wet op te nemen dat partijen altijd dienen mee te werken aan de ontbinding van een religieus huwelijk, indien een van beide partijen dat wenst. Uitgezonderd de SGP steunden alle partijen deze motie.

Op 14 mei 2019 werd een motie van GroenLinks, VVD, D66 en SP aangenomen waarin het kabinet gevraagd werd een actieplan te ontwikkelen voor consulaire en juridische steun aan mensen met een Nederlandse binding die in het buitenland hun scheiding moeten bewerkstelligen. De drie christelijke partijen (CDA, SGP, ChristenUnie), PVV en 50PLUS stemden tegen.

Op 27 november 2020 werd de wet tegen huwelijkse gevangenschap in de Tweede Kamer unaniem aangenomen. In dit nieuwe voorstel zijn mensen verplicht mee te werken aan een ontbinding van een religieus huwelijk als de partner dat wil, behalve in situaties waarin een rechter heeft geoordeeld dat er zwaarwegende redenen zijn waardoor medewerking niet gevraagd kan worden. De wet is mede tot stand gekomen op initiatief van GroenLinks en dankzij de inzet van Femmes for Freedom en onderzoekers van de Universiteit van Maastricht.

In november 2019 presenteerde de VVD de initiatiefnota ‘In Nederland beslis je over je eigen leven’, met verschillende voorstellen om onderdrukking in naam van cultuur en religie in Nederland tegen te gaan.

 

Wat hebben de politieke partijen staan in hun verkiezingsprogramma’s om seksisme tegen te gaan en gendergelijkheid te bevorderen?

We hebben hiervoor gekeken naar de programma’s van de 15 partijen die worden behandeld in het overzicht van KIS.  Daarnaast is het verkiezingsprogramma van NIDA meegenomen. Hierbij is vooral gekeken naar de ‘bulletpoints’ met de belangrijkste punten die in ieder verkiezingsprogramma terugkeren

Disclaimer: het is belangrijk te beseffen dat wanneer één partij een specifiek voorstel doet, dat nog niet betekent dat andere partijen dat voorstel niet steunen. Ze hebben het alleen niet in hun verkiezingsprogramma opgenomen.

De partijen die geen van de in het overzicht staande punten hebben behandeld in hun verkiezingsprogramma, zijn niet in het overzicht opgenomen, maar worden onder het kopje ‘opvallend’ besproken. Van sommige partijen die in het overzicht staan, wordt er onder hetzelfde kopje wat specifieker ingegaan op wat zij in hun partijprogramma hebben geschreven.

U kunt dit overzicht ook als pdf bekijken.

Wat we verder opvallend vonden: 

  • De SGP heeft het uitgebreid over abortus in hun verkiezingsprogramma, maar liefst 51 keer wordt abortus genoemd. De SGP is voor afschaffing van de huidige Abortuswet en wil ook dat de grens waarop een zwangerschap nu afgebroken mag worden wordt teruggedrongen. 27 maatregelen omtrent abortus heeft de SGP opgenomen in het programma. Teruggrijpend op wat er in het artikel is geschreven over de vragen die in de Tweede Kamer zijn gesteld over demonstranten en intimidatie dat plaatsvindt bij abortusklinieken, beroept de SGP zich onder een punt op het demonstratierecht: “In Nederland hechten we veel waarde aan de vrijheid om te demonstreren, óók als de boodschap als storend of confronterend wordt ervaren. Dit kan op zichzelf nooit een grond zijn om een demonstratie te weigeren.” Verderop in het programma komt het thema abortus weer naar boven onder het kopje “Waarden verdedigen”. De SGP benadrukt verdeeld over twee punten dat programma’s over de seksuele en reproductieve gezondheid van meisjes en vrouwen “niet op bevordering van recht op abortus en andere seculiere ‘verworvenheden’” gericht mogen zijn en dat vrouwen nooit onder druk gezet mogen worden door hun werkgever om hun zwangerschap te beëindigen.
  • De FvD rept in hun partijprogramma met geen woord over seksisme en gendergelijkheid. In het gehele programma komt de term ‘vrouwen’ twee keer voor, waarvan een keer wanneer de partij beschrijft dat zij identiteitspolitiek zien als “een grote bedreiging voor onze vrije, open, pluriforme samenleving.” Identiteitspolitiek zou de emancipatie van (onder andere) vrouwen volgens de partij juist in gevaar brengen.
  • De PVV noemt vrouwen alleen in het partijprogramma als groep die ‘beschermd dient te worden’ tegen de islamisering van Nederland. Het mechanisme wat de PVV veelvuldig inzet tegen moslims om hen als ‘de ander’ te bestempelen en als dreiging tegenover het ‘liberale Nederland’ heet: homonationalisme. Hierover is meer te lezen in dit artikel.
  • NIDA geeft in het verkiezingsprogramma aan dat het de wettelijk verplichte bedenktijd van 5 dagen wilt behouden en dat zij de grens wanneer het afbreken van een zwangerschap mag plaatsvinden terug willen dringen. De partij vindt ook dat Nederland het voorbeeld van Groot-Brittanië moet volgen en menstruatieproducten gratis beschikbaar moet gaan stellen.
  • De PvdD neemt geen standpunt in omtrent abortus in het verkiezingsprogramma. Wel wil de partij extra aandacht voor de positie van meisjes en vrouwen, ook voor femicide (vrouwenmoord). In het verkiezingsprogramma beschrijven zij dat de verwoesting van ecosystemen de schuld is van grote internationale handelsketens. Deze bedrijven “creëren kwetsbare monoculturen en pakken desastreus uit voor de positie van meisjes en vrouwen in de landen waar de productie plaatsvindt.”  Zij schrijven dat daar tegenover duurzame, regionale en kleinschalige landbouw de positie van meisjes en vrouwen juist kan versterken.
  • De SP geeft in het partijprogramma aan voor de zelfbeschikking van vrouwen te zijn maar heeft het verder niet over abortus. Op de website onder standpunten staat het thema abortus wel uitgebreider beschreven. De SP geeft aan tegen het verstrekken van de abortuspil via de apotheek te zijn “omdat goede voor- en nazorg dan niet gegarandeerd kan worden.” De SP is voor flexibel omgaan met de verplichte bedenktijd van 5 dagen omdat deze volgens de partij “niet altijd recht doet aan de persoonlijke situatie van de vrouw.
  • 50PLUS heeft niks in het verkiezingsprogramma staan over de thema’s die in het overzicht weergegeven staan.
  • JA21 geeft aan dat zij niet willen tornen aan het recht op een abortus. Echter geeft de partij wel aan in hun programma dat zij de discussie over de 24 weken grens weer willen gaan voeren. “Omdat de medische mogelijkheden steeds verder toenemen en de kans op levensvatbaarheid van het ongeboren kind ook, vinden wij het te rigoureus om 24 weken als termijn voor alle gevallen te hanteren.”
  • BIJ1 spreekt in hun verkiezingsprogramma over zwangere mensen. Door dit te doen nemen zij de ervaring mee van iedereen met een baarmoeder en is dit inclusief taalgebruik tegenover non-binaire personen en trans mannen. Mensen die ook een baarmoeder kunnen hebben.

 

Stemwijzers en websites die specifiek op dit thema zitten:

De artikelen uit deze reeks verschijnen op Republiek Allochtonie en op de verkiezingspagina van het Comité 21 maart. Eerder verscheen: 

Foto: Muurschildering van streetartist El Bocho in Berlijn/ foto Ewoud Butter

 

Sorry, the comment form is closed at this time.